İnsan yüzünde sağlıklı büyüme ve simetri, genellikle kemik yapısına bağlıdır. Üst ve alt çene kemikleri gelişmezse, ağızda dişlerin üst ütste binmesi, ısırma, çiğneme, konuşma bozuklukları ve yüzde asimetriye (smetrik olmamasına) neden olabilir.

Bunu önlemenin yolu, çocuğu en geç 7 yaşına kadar ortodontiste (diş düzeltme uzmanına) götürmektir. Bu, özellikle kızlar için önemlidir çünkü kızların kemik gelişimi erkeklerinkinden daha hızlıdır. Erken görülüp hızlı hareket edilmezse, kızlarda diş ve çene bozuklukları ileri yaşlarda düzeltilemeyebilir.

7 ve 12 yaş arası diş, ağız ve çene bozukluklarını düzeltilip, sağlık ve kozmetik sorunları yok etmek mümkündür. Ortodontistin tavsiye edeceği gereçlerin kullanılmasıyla gelişmemiş ağız yapısı, hem fonksiyonel hem görüntü açısından, olması gerektiği hale getirilebilir.

Oğlum 9.5 yaşına geldiğinde hala ağzında düşmemiş bebek dileri vardı. Ayrıca, düşmüş ve yerine yetişkin dişini bekleyen boşluklarla doluydu. Diş doktoru bizi bir ortodontiste yönlendirirken, oğlumun ağzının küçük olduğunu, dişlerin çıkacak yer bulamadığını ve boşlukların yeni dişleri beklediğini söyledi. Eğer düzeltilmezse, bir ömür boyu asla çıkamayacak dişlerden bahsetti.

Diş doktorunun dediğini yaptık. Ortodontist de muayeneden sonra aynı şeyleri söyleyerek oğlumu uzun, parasal açıdan külfetli ve biraz da acılı bir tedaviye başlattı. Her ağızda yapılacak uygulama farklı olabilir.

Oğlumun geçtiği uygulama kısaca şöyleydi: Önce ağzına üst damak ve dil altıyla bağlantılı bir alet tatktılar. Bir de tornavida verdiler (şaka gibi!). Bu tornavidayla çeneyi her gün bir milimetre genişlettik. Bu işlem iki hafta kadar sürdü. Ardından kafasının ve ağzının ölçüsü alınarak bir başlık hazırlandı. Bu başlığı 6 ay boyunca her gece yatarken giyerek, üst çenenin öne gelmesini sağladık. Ardından gece yatarken ağzına takması gereken başka bir cihaz hazırladılar. Son 6 aydır bu cihazı takarak uyuyor. Bu uygulama altı ay daha sürecek.

Bütün bunların sonucu olarak boş dişlerin yerleri doldu, düşmeyen bebek dişleri düştü, ağızda kalabalık nedeniyle şekilsiz çıkmış dişler düzeldi ve öne doğru fazla çıkık alt çene üstle aynı hizaya getirildi. Eğer yeteri kadar hızlı hareket etmeseydik, çok geç olacaktı ve ömür boyu bozuk bir ağız yapısıyla yaşamak zorunda kalacaktı.

Ebeveynler, ağızda sorunların halledilmesi için, çocuklarının yetişkin dişlerinin tamamınının çıkması gerektiğini düşünürler. Bu yanlış bir inanıştır. Çünkü yaş 11 olduğunda (bazen 12-13), yetişkin dişleri yerlerini bulmuş ve ağız gelişimi tamamlanmış olur, bu yaştan sonra bozuk ağız yapısının düzeltilmesi imkansızlaşır.

Yukarıda belirttiğim gibi, kızlar oğlanlardan daha çabuk geliştiğinden, onların tedavisinde hızlı hareket edilmelidir.

Okuyucuya not:

Ben diş doktoru veya tıp doktoru değilim. Herkes için farkli tecrübeler söz konusu olabilir. Ben “başından geçen hekim” diyorum ve bu yazıyı yazmakta etkisi olan kaynaklarımın aile diş doktorumuz ve çocuklarımın ortodontisti olduğunu belirtmek istiyorum. Her ikisi de ABD’li olan doktorlar, eğer gecikirsek oğlumun ağzının düzelmeyeceğini, zamanın çok ama çok önemli olduğunu defalarca belirttiler. 

Ayrıca ben bir halk sağlığı profesyoneliyim. Ağız ve diş sağlığı, halk sağlığının ayrılmaz bir parçasıdır. Sorunları önleme ve erken tedavi hem kamu sağlığını olumlu yönden etkileyeceği hem de topluma getirisi olacağından, hepimizin çıkarına hizmet düşüncesiyle aktardım. Sorularınız varsa bekliyorum.