Felaket Sonrası Bulaşıcı Hastalık Riski

Doğal felaketlerin sonrasında halk sağlığını tehdit edici birçok sorun baş gösterebilir. Felaket sonrası bulaşıcı hastalık riski artar.

Hatta bu sorunlar felaketten daha fazla can alabilir. Kolera, dizanteri, tifo ve ekoli (koli basili, e-koli veya e-coli olarak da bilinir)  gibi hastalıklar felaketlerin ardından ortaya çıkarak birçok hayatı tehdit edebilen hastalıklardan birkaçıdır. Bunun nedeni afetlerin ardından sanitasyon ve genel temizliğin normal şartlarda olduğu gibi dikkate alınamayışıdır.

Çoğu kez su kesintileri nedeniyle temiz ve sıhhi su bulunamadığından ya da elektrik kesintileri nedeniyle bozulmuş yiyeceklerin tüketilmesi gibi nedenlerle sorunlar katlanarak çoğalabilir.

ABD’de iki büyük tufan ve kasırga yaşadım. Bu felaketlerin ardından gelerek halk sağlığını tehdit eden sevimsizlikleri gördüm. İçinde bulunmasam da sayısız kasırganın kötü sonuçlarına gerek mesleki açıdan gerekse halktan biri olarak şahit oldum.

Felaketlerin sonunda sığınaklarda yaşamak zorunda kalan halkın oluşturduğu kalabalık ve kirlilik salgın hastalıklara davetiyedir.  Bu hastalıklar genelde ishalle başlar ve çabucak yayılır. Şimdiye kadar edindiğim tecrübelere dayanarak diyebilirim ki “Yeterli temizlik tedbirleri olmaksızın yaşamını idame ettirmeye çalışan felaketzedeleri ilk yoklayan sorun ishaldir.”

Yaz sıcağında biyolojik vektörle bulaşan enfeksiyonlar (örneğin sivrisineklerle dağıtılan hastalıklar) da sorun oluşturabilir. Kontamine (kirlenmiş) olmuş su reservelerinden gelen hijyenik olmayan su kullanımı sağlığa büyük risk teşkil edebilir.

Felaket sonrası şartlar çoğu kez beslenme yetersizliği, stres, moral bozukluğu, uykusuzluk ve yorgunlukla doludur. Bu durumda insanların hastalanma riski diğer zamanlara göre daha yüksektir.

Bütün bunların üzerine sanitasyon ve hijyen sorunları da eklendiğinde felaketzedeler hastalıklara kolayca yenik düşebilirler. Bulaşıcı hastalıkların erken anlaşılıp kontrol altına alınması gerekir ama herkesin üzerine düşeni yaparak yayılmalarını önlemek için azami çaba göstermesi de şarttır.

Biz halk sağlıkçıları ABD dışına, ücra yerlere, kişisel veya mesleki ziyarette bulunacak olursak, ülkeden çıkmadan önce elimize tutuşturulan malzemelerden biri daima ishal durdurucu ilaçlar olur. Felaketlerin ardından da ishal durdurucu ilaçlara ihtiyaç olabilir.  İlaç ishali belirli periyodlarda durdurmaya yarasa da her zaman bulunamayabilir. Bu nedenle felaket sonrası alınabilecek bazı tedbirlerle salgın hastalıkları kontrol altında tutmak gerekir.

Örneğin:

1. Temiz içme suyu bulunamıyorsa kaynatılıp soğutulduktan sonra içilmelidir. Van depreminden sonra çeşme suyunun içilmemesi önerildi. Van’da yetkililerin suyun ne tür  bir prosesten geçirildikten sonra içilmesi gerektiğini söylemesi ve halkın da buna uyması gerekir.

2. Eğer çeşme suyunun içilmemesi öneriliyorsa, genellikle banyo yaparken ve dişler fırçalanırken de  kullanılmaması hatırlatılır.

3. Çiğ yiyecek yenmemelidir. Pişmiş yemekler bekletildikten sonra ikinci kez yenecekse, yenmeden önce çok iyi ısıtılmalıdır.

4. Mümkün olduğunca kişisel hijyene dikkat edilmelidir. Sığınaklarda ve ortak kullanım alanlarında kirli bebek bezleri ortalarda biriktirilmemelidir.

5. Bebeklere biberon yerine mümkünse anne sütü verilmelidir.

6. Pirinç lapası ve limonlu pirinç çorbasının sihirli gücü asla göz ardı edilmemeldir!

Herşey kurumlardan beklenmemelidir;  herkes üzerine düşeni ve daha fazlasını yapmalıdır. Felaket sonrası bulaşıcı hastalık riski artar, herkesin iyiliği ve sağlığı için tedbir elden bırakılmamalıdır.

Afetlerle ilgili diğer yazılarım: 

Doğal Afetlerin Ardından Yaşam
Sandy Fırtınasının Ardından New York Fare Kaynıyor
Fobik Endişe Prematüre Yaşlanmaya Neden Oluyor
Afetler ve Bebek Emzirmek
Koli Basili
Sona Hazırlanan Tedarikçi Amerikalılar
Van deprem enkazndan kurtarilanlar.

 

Koli Basili
Sandy Fırtınasının Ardından New York Fare Kaynıyor
Sevgi Çorbası Şifadır