Gıda Kaynaklı Rahatsızlanmalar

Gıda zehirlenmesi ve gıda kaynaklı rahatsızlanma arasındaki farkı biliyor musunuz?

Okullarda dağıtılan süt çocuklarda toplu rahatsızlıklara neden olduğu için süt ve diğer gıda maddelerinin ne çeşit rahatsızlıklar verebileceğine dair bildiklerimi paylaşmak istiyorum.

Süt çok besleyici ve zengin bir gıda maddesidir. Sütte bakteriler, küf mantarları ve protozoa denilen tek hücreli yararlı mikro-organizmalar büyür.  Bir gıda maddesinin zehirleyici olması için o besinin içine mikrop girmiş olması gerekir.  Süt icine de mikrop girebilir.   Bu mikroplar süte sağma işlemi sırasında, taşınırken, depolanırken, paketlenirken girebilir. Biyoterörizmden bahsetmek istemiyorum ama her zaman bu ihtimal de mevcut!

Bazı mikroplar patorize yöntemlerine ve yüksek ısıda pişirmeye bile direnç gösterebilir.

  • Eğer sütün içinde yeteri kadar etkin mikrop varsa ve süt buzdolabında tutulmamışsa, içildikten sonra 1 saat içinde zehirlenme görülebilir.
  • Süt buzdolabında tutulmuşsa, ama önceden  mikropla kontamine olmuşsa rahatsızlık daha uzun zamanda ortaya çıkar. Kimi zaman 48 saatte ortaya çıktığı da olur.

ABD’de Halk Sağlığı Masteri yaptığım yıllarda çevre ve gıda konulu temel derslerimden birini çok sevdiğim Profesör SanDeago vermişti. Bizleri gıdalar ve gıda zehirlenmeleriyle ilgili hem korkuttu hem de yüksek dozda bilgilendirdi. Yıllar sonra hatırladığım sözlerini burada paylaşmak istiyorum:  “Gerçek gıda zehirlenmesi çok ciddidir. Gıda zehirlenmesi olması için boğaz yırtılırcasına kusmak, yerlerde sürünürcesine halsiz olmak, tebeşir beyazı bir surat, kısaca ölümcül hissetmek gerekir. Onun dışında görülen rahatsızlıkara gıda kaynaklı rahatsızlanma denir.” demişti.

Gıda Kaynaklı Yaygın Rahatsızlıklar:

Salmonella

Daha çok kümes hayvanlarına ait ürünlerde, ette, et ürünlerinde, sütte, yumurta kabuğunda, pişmemiş yumurtada bulunur. Mikroplu gıda maddesi tüketildikten 6 ila 48 saat sonra rahatsızlık görülebilir ve 4 ila 7 gün sürebilir. Baş dönmesi, karın ağrısı, baş ağrısı, kusma, ateşlenme ve ishal ile anlaşılır. İshaller kanlı olabilir.

  • Pişmemiş et ve yumurtaya elledikten sonra elleri yıkayalım.
  • Pişmemiş et ve tavuğu pişirirken hijyene dikkat edelim.
  • Tavuğu, içinde kırmızlık yok olana kadar pişirelim.

Sigella

Daha çok patates, ton balığı, karides, hindi, salata yeşilliği, süt ve süt ürünlerinde görülür. İnsan dışkısının ve karasineklerin sebep olduğu bir rahatsızlıktır. Semptomlar 24 saat ila 48 saat içinde görülür. Karın ağrısı, kanlı ishal, ateşlenme, üşüme, susuzluk ve kusma ile baş gösterir.

  • Yemek pişirirken hijyene dikkat edelim.
  • Tuvaletten sonra elleri sabunlu suyla yıkayalım.
  • Karasinekleri kontrol altında tutalım.

Listeria

Daha çok pastörize edilmemiş sütte, peynirde, sebzelerde, tavuk ürünlerinde, etlerde, deniz ürünlerinde bulunur. Evcil hayvanlarda, yabani hayvanlarda, kuşlarda, toprakta, suda ve çamurda da bulunur. Semptomlar 9 ila 48 saatte görülür ve 2 ila 6 hafta boyunca surebilir.

  • Halk sağlığı uzmanları pastörize edilmiş süt ve süt ürünleri önerir.
  • Yiyecekleri, özellikle tavuk ürünlerini, iyice pişirmeden tüketmeyelim.
  • Çiğ etle uğraşırken hijyene dikkat edelim. Hem elleri sabunlu suyla sıkça yıkayalım hem de tezgah üstlerini ve kesme tahtalarını deteterjanlı suyla sıkça temizleyelim.

Umarım gıda zehirlenmesi ve gıda kaynaklı rahatsızlanma arasındaki farkı elimden geldiğince açıklayabilmişimdir. Sorularınız varsa halk sağlığı boyutunda cevaplayabilirm.

Hamilelikte Az Yağlı Yoğurt Yerine Süt