Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamaya göre her yıl 1.3 milyar ton yiyecek israf ediliyor. Bu şu anlama geliyor: Yeryüzünde üretilen yiyeceklerin yaklaşık üçte biri doğrudan çöpe gidiyor!

Türkiye Gerçeği: Günde 4 milyon 900 bin ekmek israf ediliyor..

Yiyeceklerin büyük kısmı insanların ya da hayvanların tüketimine sunulamadan çöplükleri dolduruyor. Bu yüzdeleri (aşağı yukarı) şu şekilde verebiliriz;

Besin maddelerinin

• yüzde 27’si işlenirken veya paketlenirken,
• yüzde 26’sı zirai üretim sırasında,
• yüzde 17’si taşımacılık ve dağıtım esnasında,
• yüzde 4’ü müşteriye ulaştıktan sonra çöpe atılıyor.

Gelişmiş ülkelerde zincir marketlerin birçoğunun çöpe yiyecek attığı bilinir ama ne kadar gıda maddesininin heşlendiği pek bilinmez. Örneğin geçen sene ünlü bir İngiliz zincir market altı ayda 30 bin ton besin maddesini ziyan ederek çöpe gönderdi. İngiliz halkı yılda ortalama 15 milyon ton yiyecek atmaktadır.

Birleşmiş Milletler 2013 yılında yiyecek israfını engellemek için gıda seçimleri ve israf konusunda bilinçlendirmeyi amaçlayan bir program başlattı. İlkesi: Düşün. Ye. Koru. Ayak izini azalt…

Amerika’da ve Diğer Bazı Ülkelerde Çöplüklerden Yemek Toplayanlar Var

Bu başlığı görünce çöplüklerden yemek toplayanların evsiz ve yoksul insanlar olduğu düşünülmesin. Tabi onlar da topluyor ama iyi eğitimli, iyi para kazanan, mevki sahibi bir grup insan sırf etik bir davranış olduğu için çöplüklerden yiyecek toplamaktadır. Son kullanma tarihini bir iki gün geçmiş, hala iyi formda, paketi bile bozulmamış yiyecekler çöpe gidiyor. Etik davranış sergileyen bu insanlar çöpten yiyecek toplayarak atıkları azaltmayı, dünyayı bir nebze olsun korumayı ve tabi ki aç doyurmayı hedeflemekteler.

Herkes çöplüklere tırmanıp yiyecek aramaz, arayamaz. Ama yiyeceklerin çöplüğe gitmesini pekala engelleyebilir. Nasıl mı?

• Markete liste ile gidin. Aç karnına gitmeyin ki her önünüze çıkan şeyi canınız istemesin ve gereksiz alışveriş yapmayın. Marketlerde müşteriyi cezbeden reklamlara aldanmayın ki aklınızda bile olmayan bir ürünle eve dönmek durumunda kalmayın.
• Bir meyvenin çürümüş kısmını gördüğünüzde tamamını kaldırıp çöpe atmayın. Çürümüş kısmını ayırın, sağlam kısmını afiyetle yiyin. Çürümemiş ama geçmiş meyvelerden reçel, marmelat, hoşaf, komposto yapın.
• Birçok yiyecek son kullanma tarihinden bir ya da iki gün sonra bile yenilebilir/içilebilir.
• Uzunca beklemiş sebze ve meyvelerde bakteri oluştuğunu düşünüp atmaya kalkıyorsanız, yapmayın! Birçok meyve ve sebze sirkeli veya limonlu suyla yıkanarak bakterilerden arındırılabilir.
• Buzdolabında, dolaplarda, kilerde duran yiyecekleri bitirmeden yeni yiyecek alışverişine çıkmayın. Dolapları sık sık düzenleyin; yeni alınan yiyecekleri arkaya bir süredir bekleyenleri öne yerleştirin ki bozulmaları kurtlanmaları kelebeklenmeleri engelleyebilesiniz.
• Bir iki gün öncesinden kalmış yiyecekleri yeniden ısıtıp sofraya getirebilirsiniz. Ya da tüm yaratıcılığınızı kullanarak değişik formlarda sunabilirsiniz.
• İlle de yemek atmak zorundaysanız bari kompost yapınız!

Yiyecek israfını ne ekonomik, ne çevresel, ne de etik hiç bir şey meşrulaştıramaz. Yiyecek israf etmek insanın önce kendisine sonra insanlığa saygısızlığı anlamına gelir. Yiyeceğe ve içeceğe değer vermeyen neye değer verir dersiniz?

Fatoş’ça:

• Birkaç arkadaş birimizin mutfağında yemek yapıyorduk. Buzdolabından üst kısmı küflenmiş salça kavanozu çıktı. Kızlardan biri “Birgün amcamın dolabından da bir kavanoz reçel aynen böyle küflenmiş halde çıkmıştı. Amcam küfü kaşıkla sıyırdı attı gerisini kahvaltı sofrasına getirdi..” diye anlatmaya başladı. Olayın miğde bulandırıcılığından bahsetti. Oysa biz de o gün salçadaki küfü sıyırıp attık, gerisini yemekte kullandık. Bunun anormal birşey olmadığını o gün orada öğrenmiş oldu(lar).
• İki kişilik bir aile tanıyorum. Evde çocuk yok. Bu çift her akşam gurme yemek pişiriyor. Çoğu kez kendilerine muazzam sofralar hazırlıyorlar. İki kişi ne kadar yiyebilir ki? Artan yemek doğruca çöpe gidiyor, ertesi gün zevk için yeni yemekler pişiriliyor. Bir başka insan tanıyorum; aynen bu şekilde her akşam yeni yemekler yapıyor; artanı çöpe atmakla övünüyor. Bu insanları bilinçlendirmek mümkün mü bilmiyorum ama belki Birleşmiş Milletlerin başlattığı kampanya birilerinin kulağına gider!

Her birimiz biraz daha dikkatli olursak yiyecek israfını azaltabiliriz. Ama dünyanın her yerinde herkesin sorumluluk alması gerekir.