Ev İçinde Hava Kirliliği denince aklıma ilk gelen şey bir zamanlar içinde yaşadığım kalitesiz öğrenci evleridir!

Başka bir ülkeye okumaya gidip de eski, bakımsız, kötü bir apartman dairesinde yaşamak zorunda olmak.. Bir apartman dairesinde birkaç arkadaş hep beraber yaşamak, yurda yerleşerek oda paylaşmak öğrenciler için doğal yaşam biçimidir.

Yıllar önce eşimle ABD’ye okumaya geldiğimizde değişik apartman komplekslerinde birçok serüven yaşadık.  Kalabalık gruplar halinde apartman dairelerini paylaşmadık ama bazı sub-stardart evlerde yaşamak zorunda kaldık. Bu apartmanların kimisi eski ve yıkık döküktü ama kozmetik düzeltmelerle iyi gösteriliyordu, kimisinde asbest sorunu vardı ve hatta biz kiracılar içindeyken asbest temizliğine girişmişlerdi. Kimilerinde iflah olmaz nem ve rutubet sorunu vardı.

O apartmanlarda yaşamaya başladığımda ilk yaptığım şey temizlik ve titizliğe fazlasıyla özen göstermek oldu. Çünkü zaten eski ve sağlıksız mekanlara bir de yaşayanların hijyen eksikliği eklenirse, ortama mikropla birlikte birçok istenmeyen yaratığı da davet etmiş oluruz.

Evlerde ya da iç mekanlarda hava kalitesi genelde pek dikkat çekmez çünkü oluşturdukları semptomlar şiddetli değildir.

Amerikan Çevre Koruma Kurumu raporlarına göre iç mekanlardaki kötü hava sağlık riski teşkil ediyor ve bu risk yukarıdan 5inci sırada yer alıyor.  Son yıllarda ABD’de çocuk ve yetişkinlerde astım vakalarinda belirgin bir artış söz konusudur.  Bu sağlıksız gidişatın bir nedeni olarak iç mekanların hava kirliliği gösterilmektedir.

Hangi coğrafyada yaşarsak yaşayalım bulunduğumuz yeri temiz tutmak, birçok iç mekan sorunu, hastalık ve mikrobu önlemek için ilk tedbirdir.

Özellikle apartman dairesini arkadaşlarla paylaşanların temizliği ön planda tutması şarttır. Çünkü evin temiz tutulmasıyla içerideki havanın arınması ve hastalıklara karşı önlem alınması çoğu kez eş anlamlıdır.

Bu yazıyı yazarken kendi tecrübelerimi göz önünde bulundurdum. Ve özellikle gençlerin birlike yaşadığı, çoğu kez üniversite ortamlarında karşılaşılan kalabalık ev ortamlarını düşünerek yazdım.

Ortak yaşanan yerlerde hava kalitesi düşüktür ve alerjilerin azmasına uygundur. Bu tür ortamlarda küf, sigara dumanı, evcil hayvan tüyü ve kepeği, uçucu organik bileşikler sağlığa tehdit oluşturur. Bulunulan coğrafyaya gore, kapalı yerlerdeki hava kirliliğine radon gazi gibi doğal elementler de eklenirse sağlık sorunları can sıkıcı boyutlara ulaşabilir.

Kalabalık yaşanan ortamlarda insanların birbirinden viral ve bakteriyel enfeksiyonlar kapması kolayladır. Bunlara örnek olarak Staph verilebilir ki bu bakteri MRSA (metisilin resistan Staphylococcus aureus) enfeksiyonuna neden olabilir. Staph ABD’de gençlerin enfeksiyonu olarak bilinir çünkü gençler kalabalık ve hijyensiz ortamlarda bu bakteriyi birbirlerine bulaştırmaktadırlar. Bu rahatsızlık hafif boyutta keyifsizlik gibi görülebileceği gibi şiddetli boyutlara ulaşabilir. Ilerlemiş hallerde nefes alma güçlükleri dahi görülebilir.

İndiana Üniversitesinin Endüstriyel Hijyen labratuarı yetkilileri, bu ve bunun gibi sorunları önlemek için yapılması gereken kolay ve ucuz şeyin düzenli temizlik olduğunu söylüyor.  Bir elde temizlik deterjanı diğer elde temizleme beziyle gezerek gece gündüz etrafı kazımaya gerek yok, ancak temizlik rutin hale getirilirse ev içindeki hava büyük ölçüde temizlenebilir. Ayrıca ev sakinleri döküntülerini ve artıklarını toplamayı alışkanlık haline getirmelidirler.

Duvarlar ev içinde kiri ve pisliği önce absorbe ederler daha sonra elverişli şartlarda yayarlar. Elverişli şartlar genelde nem ve sıcağın arttığı zamanalardir. Küf, evcil hayvan tüyü ve kepeği ve benzeri alerjenler duvardaki çatlaklara yerleşir.  Bu alerjenler zamanla halıların altına, tavandan sarkan avıze ya da duvarda asılı dekorasyonların arkasına birikerek uygun ortamlarda üremek suretiyle sağlığı tehdit edebilir. Sözü geçen alerjenlerin toparlanıp birikmesini önlemek için düzenli temizlik yapmak gerekir.

Ortaklaşa yaşanan yerlerde iç mekan atmosferi nasıl arındırılır?

Börtü, böcek, sinek, karınca, fare veya sıçan gibi istenmeyen yaratıkları cezbeden yiyecekler, ve kırıntılar ortadan kaldırılmalıdır. Mutfakta bulaşık bırakmamalı ve kirli kıyafetler yıkamak için uzun süre bekletilmemelidir.

Su sızdıran evyeler tamir ettirilmelidir.  Nemli duvar dipleri, dolaplar ve odalar sık sık havalandırılmalıdır.. Fazla nem beraberinde küf getirir; küf sağlığa zararlıdır. Nemli ve küflü ortamda yaşamak zorunda olanların mümkün mertebe nem oranını düşürmeleri gerekir. Bunun için en iyi çözüm klimalardır ama eğer klima yoksa vantilatörler de işe yarayabılır.

En az haftada bir kere pencere ve kapı açılarak evin içini havalandırılmalıdır.

Kontaminant, mikrop ve alerjenler taşıyan ayakkabılar hem çocukların hem de yetişkinlerin sağlığına tehdit oluştururlar.  Evin girişinde çıkarılmalı ve mümkünse kapalı yerde tutulmalıdırlar.

Mutfaklar ve banyolar en az haftada bir kez temizleme maddeleriyle temizlenmelidir. Alafranga tuvaletlerde görülen kızılımsı renkteki tortunun oluşmasına izin verilmemelidir, olusmuşsa tamamen temizlenmelidir. Çünkü bu tortu bakterilerin havuzu gibidir, her sifon çekildiğinde havaya birçok sevimsiz mikrop yayılır.

Ev duvardan duvara halı kaplıysa alerjenlerin ve kötü bakterilerin üreme ortamı haline gelebilr. Halıların sıklıkla temizlenmeleri gereklidir, astım sorunu olanların halısız ortamda bulunmaları tavsiye edilmektedir.

Bazı bitkilerin gündüz ya da gece  iç mekanlarda havayı temizlediği bilinir.

Areca palmiyesinin (Chrysalidocarpus lutescens) gündüz içerlek yerlerdeki havayı temizlediği söylenir.  (bkz Resim1)

Kaynana dili (Sansevieria trifasciata) bitkisi de gece boyunca karbondioksit gazını oksijene çeviren iyi bir temizleyici bitki olarak bilinir. (bkz Resim2)

İndiana Üniversitesinin Endüstriyel Hijyen labratuari yetkilileri evlerdeki kötü havanın içeride sıkışıp kalması, dışardan temiz hava gelmesinden daha kolaydır diyor.

Yetkililer evin içindeki kirli havayı insanın başına bir plastik torba geçirdikten sonra nefes almaya çalışmasına benzetiyorlar. Hayatımızın büyük bölümünü içinde geçirdiğimiz evimiz düzenli olarak temizlenmeli ve sıkça havalandırılmalıdır.

İç mekanlardaki, ev içindeki  hava kalitesi herkesi ilgilendirir, ama en çok çocukları, yaşlıları ve astım ve alerji sorunu olanların dikkat etmesi gereklidir.