ABD’nin Boston Üniversitesi ve Japonya’nın ATR Computational Neuroscience Labratuarındaki araştırmacıların ortak çalışması “Matrix* usulü öğrenme” yakın gelecekte meyvelerini vereceğe benziyor.  Araştırmacılar çalışmalarını Science dergisinde açıkladılar.

Bu çalışma functional magnetic resonance imaging (fMRI) kullanmak suretiyle öğrenme prosesini deşifre etme yolunda hızla ilerliyor. Henüz bu teknolojinin kullanımı mümkün değil ama üzerinde yapılan çalışmaların sürekliliğine ve kaydettiği yola bakılırsa kısa sürede ilginç kullanımlar ortaya çıkacak gibi gözüküyor.

 fMRI ile öğrenme prosedürü kabaca su şekilde tarif edilebilir:

Diyelim ki bir sihirbazın şapkadan tavşan çıkarmasını öğrenmek istiyorum. Matrix usulü şapkadan tavşan çıkarmayı nasıl öğrenirim? Önce usta bir sihirbaz bulunur. fMRI makinesina girmesi istenir. Sihirbaz, fMRI makinasındayken şapkadan tavşan çıkartmayı imgeler. Sihirbaz o konsepti imgelerken (yani gözü kapalı şapkadan tavşan çıkarmayı hayal ederken) araştırmacılar sihirbazın beyninde oluşan modellerin şablonunu çıkarır. Ardından ben, şapkadan tavşan çıkarmayı öğrenmek isteyen birisi olarak, fMRI makinasına girerim. Bu kez ben bildiğim kadarıyla şapkadan tavşan çıkarmayı imgelerim. Usta sihirbaz üzerinde yapılan deşifreleme benim üzerimde de yapılır. Daha sonra ortaya çıkan şablonlar karşılaştırılır. Neurofeedback (nörolojik geridenetim) yöntemiyle ikimizin beyinlerindeki modellerin birbirine uyum göstermeleri sağlanır. Kabaca benim beynim sihirbazın beynini taklit yöntemiyle yeni beceri edinmiş olur.

Bir gün böyle bir makinada Matrix usulü öğrenmek mümkün olacak mı?

İyi bilinen bir gelin terzisi olan rahmetli anneannem bana dikiş dikmeyi öğretmek için çok çabalamıştı. Bense bütün beceriksizliğimle ve ilgisizliğimle anneannemi her derste hayal kırıklığına uğratmıştım. Dolayısıyla dikiş dikme becerisinden yoksun kaldım. Şimdi artık anneannemden dikiş öğrenmek için çok geç.  Matrix usulü ile öğrenmek isteyeceğim şeylerden biri dikiş dikmek olabilir. Çünkü bu yöntemle yüksek performans gerektiren işler, hiç bir çaba göstermeden, hatta öğrendiğinin farkına varmadan öğrenilebiliyor!

Düşünsenize hep çalmak istediğiniz piyanoyu bir gecede öğreniyorsunuz! Ya da sudan korktuğunuz için yüzmeyi hiç öğrenememiştiniz, ama şimdi bu mümkün! Hatta bu yöntemle stresten arınmak da olası.. Zaten buna çok benzeyen bir yöntemin yıllardır madde bağımlılarını tedavi etmekte kullanıldığı söyleniyor. Hatta bazı hastalıklarda kalp atışlarını yavaşlatılmayı öğretmek için bile kullanıldığı belirtiliyor. Bu dünyadan öte bir bulgu gibi.. Ve uygulaması da dimağlara durgunluk verecek boyutta!

Ama Matrix usulü öğrenme üzerine yapılan çalışmalar hala emekleme aşamasında. Araştırmacılar neurofeedback yöntemiyle öğrenilebileceğini kanıtladılar. İnsanların, öğrenmekte olduklarının farkına varmadan dahi öğrenebileceklerini savunuyorlar. Matrix teknolojisinin işe yarayacağı konusunda oldukça iyimser görünüyorlar.

Bu teknoloji üzerinde çalışmalar hızla sürüyor ancak ne zaman kullanıma sürülür orası henüz belli değil. Bence en önemlisi hangi bilgiler bu yöntemlerle insanlara zerk edilebilir,  hangi bilgilerin el değiştirmesi etik olmaz gibi konularda insanlık adına çok iyi düşünülmelidir.

*Matrix Usulü Öğrenme nedir? Matrix filminde Keanu Reeves daha önce hiç bilmediği bir beceri olan Kung Fu yapmayı tamamen beyinsel fonksiyonların kullanılması yöntemiyle öğrenmişti

Zeka ve Öğrenmeyle ilgili diğer yazılar:

Marketing Stratejisi: Akışkan ve Zincirleme İçerik

Bilgisayarları Çocuklaştırmak

Herrmann Beyin Hakimiyeti

Matrix Usulü Öğrenme

Beyin Kimyası

Yapay Zeka