Bir Kadın Hikayesi: Herhangi bir Maria

Nisan 2009’da Guanajuato Meksika’ya ikinci kez gittiğimde 8 gün kalmıştım.  Bu süreçte fiziksel, zihinsel, duygusal ve sözlü tacize maruz kalan Maria ile tanıştım.. Bir kadın hikayesi demiştim ya.. Maria’nın şiddet yüklü yaşamı Güney Amerikaya özgü değil.. O herhangi bir kadın..

Marianın hikayesinden önce biraz şehirden bahsedeyim.. Meksika’nın orta yerinde konuşlanmış bu yerleşim merkezi, romantik ortaçağ mimarisinin son dönemlerini bütün şıklığıyla yaşayan bir tiyatro sahnesi gibidir. Şehrin eski kısmında Victoria tarzı küçük tarihi saraycıklarda ikamet eden varsıl yerliler, farklılıklarının farkında ama mütevazı yaşamlarını biz yabancıların hayran bakışları içinde sürdürürler.

Değişik fonlardan gelmiş insanlara güler yüzlü ev sahipliği yapan, baharda eşsiz doğasıyla insanı kucaklayan hareketli bir Latin şehirdir Guanajuato.  Her yaştan ve milletten turistin, genç hipsterlerin (kurulu düzeni reddeden ve aşırı geniş görüşlü hayat tarzını benimsemiş kişiler), ileri derecede eğitimli akademisyenlerin, dünyanın dört bir yanından gelmiş yabancı öğrencilerin, expat’lerin (su anda başka bir ülkede yaşamakta olan ABD vatandaşları), yeni ve sade yaşam arayışı içinde olan Avrupalıların ev bellediği Guanajuato, sevimli ve özgün bir şehirdir. Yeni insanlar tanımaya, kültürler öğrenmeye, bilgiye donanmaya hazır birisi olan bana da ev sahipliği yapan bu şehirde Maria ile tanışmıştım.

Guanajuato’ya ikinci gidişimde, daha önceden bildiğim, yaşlı expat çift Gene ve Susan Gordon’un evinde misafir edilmiştim. Bay Gene Gordon benim yazım atölyesi öğretmenimdir. Onunla her gün yaklaşık 6 saatlik yazım atölyesi çalışmalarından sonra eşi Susan bize katılır, ya dışarda yemek yer ya da eve dönerek hep birlikte hazırladığımız sofraya misafirler çağırarak lokmamızı paylaşırdık.

Birgün uzunca bir akşam yemeğinden ve güzel sohbetten sonra yerel gece klüplerinden birine giderek Latin müziği dinleyip Flamenko dans izlemeye karar verdik. Oraya, benimle tanışması için Maria ve Sanchez çiftini de davet edilmişlerdi.

Tanışacağım çifti gece 11:30 civarı gelecek diye biliyorduk. Gordon çifti ve ben biraz erken giderek müzik ve dans gösterisini izledik. Maria ve Sanchez, yaklaşık 45 dakika gecikmeyle geldiler. Genelde 45 dakikalık gecikme Meksikalılar için hiç de büyük bir olay değildir; “Meksika zamanıyla geldik”  der güler geçerler. O gece de 45 dakikalık gecikmeyi sorun yapacak değildik, sonuçta müzik ve dans ziyafetiyle keyiflenmiştik.

Ancak yeni tanıştığım Maria’nın geç gelişinin hiç de keyfi bir şey olmadığı anlaşılıordu. Evinde bırakması gereken üç küçük çocuğunun olduğunu öğrenmiştim. Neden geç geldiklerini ayak üstü anlattılarsa da, buluşacağımızı bildiği halde, Maria’nın böyle bir ayarlamayı daha önce yapmayışına takılmıştım. Karanlık gece klübünde yeni tanıştığım bu iki kişiyle samimi ve sıcak bir sohbete dalmaya hazırdım. Yüksek tondan müziği bir kulağımla, Maria ile Sanchez’i diğer kulağımla dinlemeye dünden razıydım.

Düşündüğüm gibi de oldu. Maria böyle ortamlara hasret bir kadındı. Günlerini üç çocuğuna analık yapmak için evinde geçiren dul bir anneydi. Yetişkinlerin arasına girmeyi bırak, onlarla çekinmeden konuşamayacak kadar ürkek bir görüntüye sahipti. Maria’nın bir hikayesi olduğu belliydi ve ben onu yürekten dinlemeye hazırdım. Hep öyle olmaz mı? Birisini bütün benliğinizle dinlemeye hazırlandığınızda maskeler sıyrılıp bir süre sonra atılmaz mı?

Maria ve Sanchez’le yarı İspanyolca yarı İngilizce muhabbete giriştik. Biraz sonra Sanchez bizi bırakarak Gordon çiftinin sohbetine daldı çünkü Maria ve ben kadın konuşmasına gömülmüştük bile. Önce hayatının ne denli zor olduğundan başladı. Bir ara bana gıptayla baktığını, evli ve çocuklu olduğum halde bir başka ülkede arkadaşlarımın yanında bir hafta kalabilmemin ne büyük bir başarı ve farklılık olduğunu özenerek dile getirdi. Haklıydı, evli bir kadın ve anne oluşum benim özelliklerimden sadece ikisiydi. Diğer özelliklerimden birkaçı bağımsız oluşum, profesyonel bir işimin olması, İspanyolca’ya merakım, sosyal ve girişken bir insan oluşum ve en önemlisi medeni cesaretimdi. Maria bana ait özellikleri öğrendikçe çok özendiğini açıkça söylemeye devam etti. Sıra bendeydi, onun ne tür özellikler sahip olduğunu bilmeliydim. Kadın dayanışmasına inanırım. Eğer onun sahip olduğu, ama benim eksiğim olduğuna inandığım şeyler varsa pekala ondan oğrenebilridim. Aynı şekilde ben de ona, eğer isterse, yardım edebileceğim konularda bonkörce el uzatabilirdim.

O gece neden geç geldiklerini arkadaşça sorarak giriştim işe! Üç çocuklu bekar bir anne olduğunu, bakıcıya para vermemek için yakınlarından yardım aldığını ancak onların da beklediği saatte gelmediğini sıkılarak anlattı. Birkaç yıldır üç çocuğuyla hayatını sürdürmeyi öğrendiğini ama nadiren de olsa sorunlar yaşadığını söyledi. Neden bekar olduğunu bilmeliydim. Doğruca sordum! Maria da bana hiç birşey saklamadan doğruca anlattı! Gizli kadın dayanışma anlaşması dahilinde geceyi samimi ve içten bir sohbetle sürdürmeye devam ediyorduk!

Maria genç yaşta evlenmiş, çoluk çocuğa karışmış 37 yaşında bir kadındı. Teni, saçları, uzun ince kemik yapısı, hareketleri onu olduğundan genç gösteriyordu. Kıyafette aşırıya kaçmamış, vücut diline bakıldığında utangaç, gözlerinin içine dalındığında insana değer veren kibar birisiydi. Güzel bir kadındı. Fedakar bir anneydi.

Konuşmanın devamında öğrendim ki Maria evliliği sırasında kocasından şiddet dışında hiç birşey görmemiş. Yaklaşık 13 yıl evli kalmış, gündüz gece dayak yemiş, eve hapis edilmiş, çocuklarından mahrum bırakılmakla tehdit edilmiş, üstüne biraz daha tekmelenmiş! Sadece fiziksel değil, zihinsel ve cinsel tacize de katlanmış!

Maria vücudunda ve yüzünde meydana gelen morluklara, kırıklara, yırtık, çizik ve kesiklere sessizce dayanmış. Üç çocuklu işsiz Maria’nın ana-baba evine geri dönmesi demek sofraya 4 boğaz ve ev bütçesine 4 ayrı gider eklemek demek olduğundan, ebeveynleri bu bariz vahşeti görmüş ama hiç oralı olmamış. Gidecek yeri olmayan kadın yıllarca tacize sessizce boyun eğmiş.

Gururu sadece dayak yiyerek zedelenmemiş Maria’nın.. Kocası tarafından evine getirilen kadınlarla ve erkeklerle cinsel münasebete de zorlanmış. Modern zamanda kölelik gibi görünen bu evlilikten kurtulmayı istemişse de bir çıkar yol bulamayan biçare yıllarca işkenceye katlanmış.

Bunları dinlerken neden dayak yiyen kadınalar için oluşturulmuş sığınaklara baş vurmadığını sormuştum. Böyle birşey yaparsa kocası tarafından bulunup öldürülmekten korktuğunu, üç çocuğunu anasız bırakmak istemediğini söylemişti. Maria bir kedi kadar sessiz ve ürkek bir kadın! Hangi aciz erkek ona el kaldırıp daha da korkutarak kendini tatmin edebilir? Böyle bir davranış hangi erkeğin cüssesine veya kafa yapısına sığar? Bu hayvanca saldırıyı ne haklı çıkarabilir? Maria’yı dinlerken lanet kustuğumu söylememe gerek yok!

Nasıl olduğunu pek bilmiyor ama, birgün bu şerefsiz ve kişiliksiz adama 24 yaşında çocuklu bir kadın talip olmuş! Kocası, bu genç kadın için Maria’yı hemen bırakmış. Maria, nafakasız da olsa bırakılmaktan memnun; maddi zorluk çekse de kaba kuvvete maruz kalmadığı için rahat nefes almaya, geceleri korkmadan uyumaya başlamış.

Maria boşanmış ama üç çocukla hayatını idame ettirmesi çok güç.  Temel eğitimin ötesine geçemediğinden meslek ya da sanat sahibi değil. Tek amacı bir erkeğin onu himayesi altına alması. Beklentisi ille de nikahlı bir ilişki değil; ne şekilde olursa olsun bir erkeğin parasal desteğini bekliyor. Böyle birisini ararken karşısına Sanchez çıkmış. Sanchez daha önce hiç evlenmemiş, 38 yaşında bir elektrik mühendisi. Evlenmek Sanchez için bir korku unsuru. Pek haksız sayılmaz, bu yaşına kadar annesi ve kız kardeşleri tarafından el bebek gül bebek yaşatılmış birisinin evliliği düşünmesi en iyi ihtimalle ürkütücüdür.

Yaşadığı rahat hayat Sanchez’u maço bir erkek yapmış. Ona göre erkek üstündür, kadın ona bakmaya, dediğini yapmaya, her türlü ihtiyacını gidermeye mecburdur. Maria çalışmadan rahat bir hayat sürmek için erkeğin üstünlüğünü kabule dünden hazır. Aynı evi paylaşmasalar da Maria ve Sanchez birlikteler. Maria’nın çocuklarının bakımı için gerekli paranın bir kısmı Sanchez’un cebinden çıkıyor. İlişkilerinde şimdilik “alan memnun veren memnun” görüntüsü var.

Benim sorum: Acaba nereye kadar bu memnuniyet sürecek? Sanchez bir başkasını aradığını sözleriyle ve hareketleriyle açıkça belli ediyor. “Eğer evleneceksem çocuksuz bir kadın istiyorum” diyor. Maria söylenenleri duyuyor, duymamış gibi davaranıyor. “Şiddet olmasın da itilip kakılmaya ve küçümsenmeye razıyım” diyor. An itibariyle bir erkeği olduğu için memnun; sözlerle ve davranışlarla tartaklanmayı kanıksamış gözüküyor.

Bana hiç normal gelmeyen, asla kabul edilemez bu ilşiki Maria için oldukça doğal. Acaba eğitimli ve iş sahibi bir kadın olsaydı bu davranışlara katlanır mıydı? Maria ne pahasına gururunu ayaklar altına seriyor? Mahalle bakkalında tezgahtarlık yapıp çocuklarıyla hayatını idame ettirmeyi hiç düşünmemiş midir? Bir erkeğin kölesi olmaktan kurtulup diğerine “gel beni ez geç!” diyen bu kadının hayattan beklentisi nedir?

Maria, eğer eski eşi onu terketmeseydi, evli kalmaya ve işkenceye katlanmaya devam edeceğini de söylemişti.  Çocuklarinın bakımı için para veren bir erkek var diye böyle bir yaşantıya katlanmak için nasıl bir düşünce tarzına sahip olmak gerekir? Sanırım Maria öz güvenden yoksun, çekingen ve ürkek bir kadın olduğundan bütün bunlara katlanmış ve yeni erkeğiyle aynı şeylere farklı boyutlarda tekrar katlanmaya hazır!

Sanchez belki Maria’ya hiç değer vermiyor ama şiddet yanlısı biri de değil, Maria’nın aradığı da artık böyle bir erkek. Belki de Maria’nın çıkış noktası  dayak atmayacak bir erkeğin himayesi altına girmektir. Maria için yeni ilişkide yeter ki dayak olmasın; onun ötesinde cinsel, mental ve sözlü taciz kabul edilebilir!

Maria evlilik olmasa bile, bir erkekle huzurlu bir ilişki sürdürmek istiyor.. Ona göre huzur, dayaksız bir ortam!
Maria evlilik olmasa bile, bir erkekle huzurlu bir ilişki sürdürmek istiyor.. Ona göre huzur, dayaksız bir ortam!

Gizli kadın dayanışmasının gereklerine uyarak Maria’yı canı gönülden dinledim, ama onun için yapılabilecek hiç birşey olmadığını da kısa sürede anladım. Maria bir erkeğin himayesine girmeyi çözüm olarak görüyor, bunca zamandan sonra kendi ayakları üzerinde durmak onun için bir seçenek değil!

Şehrin sıcak ikliminin bir temsilcisi misali güler yüzlü, anlayışlı, uyumlu, sakin ve domestik Maria’nın iyi niyetin değer verecek, onu anlayacak, gerçek ilgi ve sevgiyi tattıracak birisiyle tanışıp mutlu olmasını dilemekten başka birşey gelmiyor elimden.

Tanıştıktan sonra ister istemez  Maria ve Guanajuato arasında bir bağlantı kurmaya kalkışmıştım. Guanajuato gösterişli bir şehirdi ama biraz utangaçtı, ziyaretçilerinin gözleri hep onun üzerindeydi ama o kendi halindeydi, geceleri uyumayan bir şehir olduğu için yer yer hırpalanmış, vandal eylemlere maruz kalmıştı, eskiydi, gizemliydi, her şeye rağmen isyankar değil bütünüyle yumuşak başlıydı..

Hangi milliyetten olduğunun hiç önemi yok; güçlü, kendinden emin, hem kendisine hem yavrularına saygın bir yaşantı sağlayabilecek kadın zihniyeti katlanarak çoğalsın! Taciz eden erkeği bırakıp özgürlüğüne pupa yelken açabilecek cesur kadınların artmasını ve birbirine destek olmasını, kadınların ezilmemesini isterim!  Ama kendilerini ezdirmemek için kadınların bizzat uğraşması şart!

Okuyucuya Not: Maria ve Sanchez, hikaye kahramanlarının gerçek isimleri değildir.

Şimdi ve daima;

Korunmaya muhtaçlara koruyucu,

Yolunu kaybedenlere rehber,

Okyanus aşmak isteyenlere gemi,

Tehlikedekilere sığınak,

Karanlıktakilere ışık,

Ihtiyacı olanlara hizmetkar olabilsem.

Yaşam sürdükçe ve ızdırap oldukça

Perişanlığı ve acıyı silip atabilsem.

Tenzin Gyatso

Tibet’in 14üncü Dalay Lama’sı