Büyükler çocuklara: ‘Çok şeker yeme, dişlerin çürür’ der çünkü şekerin dişleri çürüttüğü bilinir (bkz. Charlie’nin Çikolata Fabrikası 🙂 ).. Ebeveynler “Çok şeker yeme, beynin yavaşlar’ diye de eklemeliler belki de.. Okumaya devam ederseniz, beyin ve şeker ilişkisini görünce bana hak vereceksiniz!
Beynimiz tüm diğer organlarımızdan daha çok enerji kullanır. Ve enerjiyi alevlendiren şey glukozdur (şeker). Fakat beyin haddinden fazla glukoza (yani şekere) maruz kalırsa sonuç pek iyi olmaz.
Gereğinden fazla şeker alındığında beynin ödül bölgesinde “uyuşturucu” etkisi yaratır. Bu etki tuzlu ve yağlı yiyeceklerde de görülür. Ödül bölgesi uyarılan beyin, her defasında daha çok ve daha da çok şeker talep eder. Bu da kontrolü kaybetmeye, gereğinden fazla yemeye ve kiloları depolamaya neden olur.
Ödül bölgesi nedir? Beyin ödül için neler yapar?
Yüksek glisemik endeksli yiyecekler beyinde ödül bölgesini aktif hale getirir. Fazla, daha fazla, ve daha da fazla yemek isteyen beyin kilo almaya ortam hazırlar. Ödül bağımlısı haline gelmiştir beyin ve bu yüzden daha çok yemek istemektedir ki beyin yine ve yeniden ödüllendirilsin! Yani ödül için yemek gerekir, yedikçe ödül beklemektedir beyin.. Bir nevi döngüye girmiştir!
Bağımlılıklar da beyinde aynı şekilde yer edinir. Madde bağımlılarının beyninde her seferinde daha çok madde gereklidir ki ödüllendirilsin. Yiyeceklerdeki bağımlılık (tuz, şeker ve yağlar) da tıpkı madde bağımlılığında olduğu gibidir. Ödül olarak tuz, şeker ve yağlar tüketilir. Ve tükettikçe daha çok tüketilir ve bu sayede beyin tatmin olur. Bu süreçte olanlar kişinin bedenine olur: Şişmanlamaktadır!
Şekerin fazlası zararlıdır. Haddinden fazla şeker insanda öğrenme ve anlama güdülerini tırpanlar. Hafızayı zayıflatır ve odaklanma gücüne zarar verir. Şeker insanın ruh halini de etkiler; iniş çıkışlara neden olur. Damarlara da zarar verir ve daralmalara neden olur. Şeker kötü kolesterolu arttırır. Fazla şeker beynin giderek küçülmesine yol açar.
Şeker kötüdür ama hepten kötü değildir. Kararınca kullanılması gereken bir gıda maddesidir. Ben de akşam yemeğinden sonra şekerli yiyecekler arayan birisiyim. Tatlılar benim olmazsa olmazımdır ama şekerli gıda maddesi tüketimini günde sadece bir kere ile sınırlandırırım (başaramadığım da olur bazen..). İnanıyorum ki işin sırrı mahrum etmemekte ve fakat kararınca yemekte!
İlle de şeker tüketilecekse, ihtiyacın taze ve kuru meyvelerden giderilmesini öneriyor diyetisyenler. Bu sayede vücudun ihtiyacı olan lifler de devreye girmiş oluyor. Gereğinden fazla tüketilen şeker ve beyin ilişkisini açıklıkla ifade edebilmişizdir umarız..