Ev Yapımı Salepli Dondurma



Ev yapımı salepli (sahlepli) dondurma yemek için Toroslara tırmandım! Anlatayım..

Kısa 2012 yaz tatilimde Marmara’dan, Karadeniz’e oradan Akdeniz’e geçerek rekor geziler yapmayı becerdim. Temmuz ayı olması nedeniyle hava çok sıcaktı. Serinlemenin yollarını aramalıydım! Şehirde yaşayan bizler yaz gelince deniz kenarına akın ederken,  Akdeniz’in yerli halkı denizden ve sıcaktan uzaklaşarak yaylalara çıkar. Alanya’da bulunduğum sırada, aşırı sıcaklarından kurtulmak için bir gün kuzenimle birlikte Toroslarda 1.100 metre yüksekliğe tırmanıp orada yaşayan bir aileye misafir olduk. Bu çok cici aileye ait paylaşmak istediğim başka şeyler de var ama şimdilik dondurma sohbetinden söz etmek istiyorum. Ailenin reisi Ahmet Akıllı bizlere kendi yaptığı dondurmayı tattırmak istiyordu. O gün Toroslarda birkaç yerde durakladıktan sonra, son olarak Ahmet Bey’in evine misafir olduk ve heyecanla dondurmayı ve dondurmaya ait hikayeyi beklemeye koyulduk. Mis gibi ev dondurması kimi heyecanlandırmaz ki? Güzel bir sohbet, dondurma, ve ardından gelen dondurma tarifi çok keyifliydi. Ev yapması dondurmanın en büyük özelliği içindeki salepin ev sahibi Fatma Hanım tarafından bizzat toplanması.  O gün orada salep ile ilgili öğrendiklerimi ve dondurmanın tarifini sizlerle paylaşmak istiyorum: Salep (sahlep) yapımında gerekli olan bitki, bir çeşit orkide. Her yıl mayıs ayında Toros Dağlarında açan ela renkli orkide, sümbülü andırıyor. Kazma ile orkidenin yumru kökü çıkarılıyor. İki kök halinde olan yumurulardan eski olan atılıp yeni yumru tutuluyor. Fındık büyüklüğündeki yumru kökler yıkandıktan sonra ipe diziliyor.  Bir tencere süt içinde uzun süre kaynatılarak pişiriliyor. Daha sonra gölgede kurumaya bırakılıyor. Salepin 6 ay kadar kurutulmasının makbul olduğunu öğrendim, gerçi daha kısa sürede kuruması mümkünmüş. İyice kuruyan orkide köklerini salep  tozuna dönüştürmek için öğütmek gerekiyor. Öğütme prosesi zorlu bir iş çünkü iyice kurumuş yumruların güçlü değirmenlerde çekilmesi gerekli. Ahmet Bey önce öğütücüden sonra kahve değirmeninden geçirerek epeyce zahmetli bir şekilde salep elde ediyor.

Ahmet Akıllı Usulü Ev Dondurması Tarifi

Malzeme:

  • 1 kg süt
  • 1 tatlı kaşığı salep
  • 200 gr şeker

Süt 45 dakika kadar pişirilir. Sonra şeker ve salep karıştırılır ve 25 dakika kaynatılır.  Soğuduktan sonra dondurma makinasında iki saat boyunca çevrilir. İki saatlik çevirme işleminden sonra dondurma makinanın duvarlarına yapışmayacak kıvama gelir. Aynı zamanda tabağa koyduktan sonra bıçakla kesilecek halde özlü Maraş dondurması haline gelir. O gün yediğim dondurma tatları sade, muzlu ve fıstıklı çeşitlerdi. Ahmet Bey hobi olarak yaptığı dondurmanın ustası olmuş! Teşekkürler Ahmet Usta! Dondurmanın ardından güzelim meyve bahçelerini de gezdim. Ağaçlara tırmanıp vişne, şeftali, erik topladım. Dut ağacını fırdolayı dönerek dut yerken ellerimin ve dudaklarım morarmasına aldırmadım bile. Ayvalar, narlar ve üzümler büyüme çabasındaydı. Herşey öyle güzel ve “bu dünyadan öte” bir görünümdeydi ki kendimi masal kitabındaymış gibi hissettim. Güzel sohbet, dondurma, meyve bahçesi, sebze bahçesi, mahsul, kümes, tavuklar, yumurtalar.. Herşey ev yapımı salepli dondurmayla başlamış, oradan  masala dönüşmüştü!

17 thoughts on “Ev Yapımı Salepli Dondurma”

  1. Merhabalar,

    Her şeyin suni olduğu günümüzde sizin böylesi bir asıl tat yakalamış olmanız çok güzel. Sizin de dediğiniz gibi salep işi meşakkatli bir iş. Üstelik şimdilerde orkideler bilinçsiz ve aşırı toplama yüzünden nesli tükenme tehlikesi altındalar. Bu sebeple sentetik salebe rağbet artmaktadır. Sentetik salep gerçeğinin neredeyse 6-7 katı daha ucuza ve kolaya mal oluyor. Bu sebeple hazır dondurmaların sanırım tamamı suni salep kullanmaktadır. Zaten hazır dondurmalar içerdikleri diğer maddelerinde doğal olmaması sebebiyle sağlık açısından tehlikeli. Zira süt yerine süt tozu, salep yerine sentetik salep, şeker, glükoz şurubu, renklendirici, tatlandırıcı birçok katkılar sebebiyle artık hazır dondurmalar yenemeyecek durumdadır. Bundan dolayı sizin böyle gerçek bir tadı tatmış olmanız gerçekten günümüz için bile çok büyük şans. Bugün bu hâldeysek varın yarınları siz düşünün…

  2. Alanyadan ve yaylalararından herkese selamlar.. Herşeyi kusursuz anlatmışsınız Fatoş abla, kaleminize ve yüreğinize sağlık.. Nekadar şanslı olduğumuzu birkez daha hatırlattınız bize. Birdaki gelişinizde daha farklı güzelliklerle karşılaşmak dileğiyle… Teşekkürler, sevgiler….

  3. Merhabalar yazınızı keyifle okudum. İstanbuldan yazıyorum. Benim çoçuklarda dondurmayı çok seviyor. Dışarıdan dondurma almak doğal olmaması, hijyen ve benzeri nedenlerle çok işime gelmiyor ve evde yapmaya çalışıyorum. Ancak, makinem olmadığı için istediğim gibi bir türlü olmuyor. Benim sorum Ahmet bey ne tip, marka bir dondurma makinesi kullanıyordu. Yardımcı olursanız teşekkür ederim.

    1. Merhabalar,
      Umarim siz de cocuklariniza leziz ve saglikli dondurmalar yaparsiniz.
      Ahmet Beyin dondurma makinesinin markasini bilmiyorum. Yazimda en soniki fotografta goruldugu gibi yayik gibi bir silindirden ibaretti. Fakat silindir yatay haldeydi. Fotograftaki duzenekte oldugu gibi kendisi her yarim saatte bir dondurmayi makinedeki kol sayesinde ceviriyordu. Buna en yakin olarak su linkteki makineyi ornek olarak vereiblirim. Ancak dedigim gibi Ahmet beyin makinesi tam bir yayik goruntusundeydi (yatay silindir).
      http://www.webdenal.com/severin-severinz-ez7401-1litre-dondurma-yapma-maki_285846.html
      Afiyetle kalin.. Fatos

  4. Merhaba ben birşey sormak istiyorum aradan bayağı bi zaman geçmiş belki hatırlamazsınız ama acaba dondurma makinesi nasıldı markası fln neydi öğrenmek istiyorum. Ben Çölyak hastasıyım dışardan dondurma yiyemiyorum 3 de denedim ama fotoğraftaki kadar güzel olmadı. İşin sırrı biraz da makinada galiba. Teşekkürler

    1. Merhabalar Sinem Hanim,

      Erol bey de makinanın markasını merak etmişti ve ben ona da tam birşey söyleyememiştim. Ama belki makinaya ait hatırladıklarım işinize yarar (bir üstteki yoruma bakınız lütfen)
      Umarım dilediğiniz gibi ev dondurması yapabileceğiniz bir makina bulursunuz. Kusura bakmayın, daha fazla yardımcı olamadım.
      Afiyetle kalın,
      Fatoş

  5. Merhaba ben maras dondurma yapimini ogrenmek istiyorum bunun icin ne yapmam gerekiyor acaba bana nasil yardimci olursunuz?

  6. merhabalar gittiğiniz köyün adı neydi ? merak ettim gerçekten.

  7. salepleri kahve değirmeninden önce nasıl bir öğütücüden geçirdi

    1. ben bu aşamasını görmedim ama anlattıklarına göre dibekte (veya havan gibi bir şeyin içinde) döverek ufaltılıyor.

  8. bu tarifin aynisini kelime kelime edatlar bile ayni baska bu sitede okudum yalniz onda çan dondurma yaziyordu sizde maras dondurma yazıyor anlam veremedim

    1. Hmmm. Demek ki çalmışlar.. Toroslarda ziyaret ettiğim ve bize halis mulis ev yapımı dondurma ikram eden aileye ait tüm hikayeyi de çalmaları pes! Bana ait deneyim.. Bana ait hatıra.. Hmmm bunlar da çalınıyorsa.. İçerik yoksunu olmalı o site! Durumları vahim olmalı! Çaresiz olmalılar.. Hırsızlık ve aşırmak tek çare gibi görünmüş olmalı.. Pes!
      Bu arada not düşelim.. Yazılarım diğer sitelerde yayınlanabilir. Tek bir şartla.. Aktif link vermeleri şartıyla..

  9. Selamlarr .öncelikle teşekkürler salep nasıl elde edilir onu öğrenmiş oldum ben salep çiçeğini görüp hayranlıkla bakarmışım ama salep olduğunu sonradan öğrendim bilsem toplamazmıydım neyse seneye inşeAllah ..bende marmariste yaşıyorum saanen keçilerim var facede arkadaşım dondurma yaptım çok güzel oldu diye durup yazmış sordum tarifini mikserle yaptım dedi hiç itibar etmemiştim mikserle nasıl olur diye çaresizlikten denedim iharbiden güzel oldu hemde keçi sütüyle yaptım ama yinede dondurma makinesi almak istiyorum..resim atmayı bilmiyorum bilsem göndermek isterdim

    1. evet ama.. içtiğimiz salep yani poşetlerde satılan bizim pastanelerde içtiğimiz salep tabiri caizse sahte saleptir. hakiki salep pahalıdır ve bulması çok zordur. yazıda anlatılan dağlarda yetişen yaban orkidesinin soyu tükenmek üzeredir.. bu yüzden gerçek salep bulmak çok zordur. kısacası hakiki salep dağlardan toplanan yaban orkidesinden elde edilen saleptir.

Comments are closed.