Buz mavisi demeden önce buzullara ya da buz dağlarına kısa bir bakış atalım. Yazının sonundaki fotoğraflara da bakmanızı öneririm.

Buzulları yakından görmek belki de yapılabilecek en çekici, en nefes kesici ve bir o kadar da öğretici yolculuktur. Özellikle günümüzde buzulların yok olma tehlikesi zihinlerimize kazınmışken, “Şu buzullar tükenmeden görmek ne iyi olur” demiyor muyuz? 2013 bitmeden buzulları yakından görme fırsatım oldu. Bu yazımda buz dağları hakkında birkaç genel bilgi paylaşacağım.

Bazılarımız gezileri turist amaçlı yapar, diğerleri öğrenmeye kenetlenir.. Bazı geziler iş ya da ticari amaçlı da olabilir. Her ne amaçla olursa olsun gittiğim yerler benim için öğrenme fırsatıdır.

Benim gibi düşünen okuyucularımla buzullara ait birkaç gerçek paylaşmak istiyorum:

Buzullar ulu dağların tepelerindeki nehirlerdir. Öyle ki buz çağından önce nehir olarak akan sular, son buzul çağından bu yana akmaya fırsat bulamadan karların eklenmesi nedeniyle yeniden buzlaşmışlardır. Bu proses yüzyıllar boyunca devam etmiştir. Küresel ısınma nedeniyle bazı buzulların eridiğini biliyoruz çünkü buz kütlelerini besleyecek oranda kar yağmıyor ve eriyerek küçülüyorlar.

Yeryüzünde bazı buzullar kara ikliminde diğerleri ise okyanus kenarındadır. Okyanusa akarak donan yüzlerce yıllık buzullar bu süreçte büyüyüp küçülerek (ya da çoğalıp eriyerek) kendilerine fjord denilen koylar oluşturmuşlardır. Devasa buz kütlelerinin eriyerek suya düşmesiyle oyuklar oluşur buna calving denir.
Son yıllarda yoğunlukla görülen bir gerçek de buzuldan kopan parçaların hüzünlü halidir. Buz dağından parça koparak suya düşmesi büyük bir gürültü oluşturur ama buna gürültü demek yerine “ömür boyunca duyulabilecek en haşmetli ses” desem daha doğru! Ayrıca, her ne kadar buzulların erimesi dünyanın günbegün ısınmasına delalet olsa da, buzdan kopan parçanın sulara gömülmesi büyük bir ihtişam sergiler. Tabi bu görüntüyü yakalayabilecek kadar şanslıysanız!

Buz beyaz renktedir diye düşünüyorsanız burayı ille de okumalısınız çünkü buz gerçekte mavidir. Yukarıda dediğim gibi buzullar yüzlerce yıllık oluşumlardır. Uzun bir zaman sürecinde yağan karlar, oluşan buzlar, yeniden yağan karlar ve biriken buzlar ve bu sürecin tekrarlanması, buzun iyice yoğunlaşmasına neden olur. Buzlar kristalleşirken, içerideki hava da sürekli sıkıştırıldığından kaçarak yok olur. Havasız ortamda buz, tüm ışığı absorbe eder (emer). Karşılığında, en kısa ışık dalgasına sahip olan, mavi ışığı yansıtır. Buz kırılıp yer değiştirdiğinde hem içine hava (oksijen) girdiğinden hem de yer değiştirip daha ılık ortama geçtiğinden rengi beyaz olarak görünür. Bu nedenle en koyu mavi haldeki buzlar buzul yarıklarında ve buz kulelerinde görülür. Özellikle bulutlu günlerde buz daha da mavi görünür.

Buzullara ait diğer gerçekler:

• Günümüzde dünyanın yaklaşık yüzde 10’u buzullarla kaplı, oysa buzul çağında yaklaşık üçte biri buzla örtülüydü.
• Buzullar kar suyudur yani temiz, tatlı sulardır. Yeryüzünün yüzde 75’inin taze su ihtiyacını giderebilecek ölçülerdedir.
• Dünyada 47 ülke buz dağlarına sahiptir.
• Amerikan Jeoloji uzmanlarına göre, bütün buzlar birden eriyecek olsa yeryüzündeki sular 64 metre yükselir.
• Çok dik yamaçlarda görülen buzlar, uzaktan incecik görünse de, aslında en az 15 metre kalınlıktadır.
• Buzullaşmadan önce vadiler V şeklindedir. Buzullardan sonra U şeklini alır, daha genişleyip uzar.
• Alaska’da toplam 100.000 buzul vardır. Bir çoğunun yeri bilinse de, insan ayağı basmamıştır.

Buzun rengi mavidir dedikten sonra buz dağları hakkında kısaca bilgi vermeye yeltendim. Umarım ilginizi çekmiştir. Yorumlarınızı bekliyorum.

Dünyada su seviyesi yükseliyor