Soru: Eğitimde eleştirel düşünce var mı?
Eleştirel düşünce ve yaratıcılık ilkokuldan önce başlar.
Ezici çoğunluğun kafasında matematik ve fen konularını öne çıkarma düşüncesi olsa da eleştirel düşüncenin önemini biliyor muyuz?
Karar verirken delillere bakarız ve bu süreçte eleştirel düşünce önemlidir. Karar dediğimiz; okulda çoktan seçmeli sorular arasında seçim yapmak da olabilir, hayatın çoktan seçmelileri arasından tercihlerimiz de olabilir.
Eleştirel düşünceye sahip olan kişi:
- Açık fikirlidir, alternatif yöntemlere olumlu bakar
- Gerçek ve doğru bilgi ister
- Bilginin nereden geldiğinden ve kredibilitesinden (güvenilirliğinden) haberdardır
- Nedenleri ve varsayımları teşhis eder; mantıklı çıkarımlar yapar
- Aydınlanmak için bol bol soru sorar
- Sonuca gitmek için nedenler, varsayımlar, gözlemler ve deliller kullanır
- Yukarıdakilerin hepsini eleştirel düşünceye dahil eder
Çocuklara eleştirel düşünce öğretmekle onların doğru karar vermesine ve sonuçları baştan görebilmelerine yardım ederiz. Eleştirel düşünceyi öğretirken çocuğun eline ezberlenecek bulguları ve salt gerçekleri vermek yerine, çocuğun sorular sormasına fırsat tanırız. Bir soruya birden çok cevap olabileceğini hatırlatır olaylara ve durumlara farklı yönlerden bakmayı öğretiriz. Böylece çocuk kendi kendine doğru soruları formüle eder ve olası cevaplara ulaşabilir.
Ayrıca eline verilen bilginin inanılır olup olmadığına bakmayı öğrenir. Yani deliller yoluyla karara ulaşır.
Eleştirel düşünce her tedrisatta bulundurulmalıdır. Eleştirel düşünce olmadan verilen bilgi ezberden öteye geçmez. Ebeveynler, yöneticiler, öğretmenler ve büyükler olarak çocuğa eleştirel düşünce becerilerini vermekle yükümlüyüz.
Yaşantılarımız öyle bir yöne gidiyor ki insanlar eline verileni alıp tüketiyor. Soru sormadan, detaya inmeden, verilenle yetinerek, bir anlamda robotlaşarak hayatlarını idame ettiriyorlar. Hükümetlerin otoritesini soruşturmaya, okul idaresinin yaptıklarını kritik etmeye, sorular sormaya gerek duymadan yaşayan, ezberlenmiş bilgiyle entellektüel olduğunu sanan aynı kalıptan çıkmış insanlar yetiştirmeye devam ediyoruz. Bunun önüne geçmek için eleştirel düşünce şart!
Okul eğitiminde eleştirel düşünce içermesini istiyoruz ama ya yoksa! O zaman anne ve babalar olarak yapılacak şey matematik, fen, tarih ve lisan konularının yanında eleştirel düşünce tohumlarını da ekmektir.
Şimdi bir soru:
Eleştirel düşünce nedir?
A) Gerçeklere oturtulmuş düşünce
B) Mantık kullanan düşünce
C) Gözleme dayalı düşünce
D) Yukarıdakilerin hepsi
Cevabınız D ise doğru bildiniz! Eleştirel düşünce hakkında esinlenmek isteyenlere bir film önerim var. Wall-e